DOSİAD Erzurum Mart ayı raporu yayımlandı

Doğu Anadolu Sanayici ve İşadamları Derneği (DOSİAD) Araştırma Merkezi, Mart ayı bazlı Erzurum ekonomik bülteni yayımlandı. Raporda, teşvikli yatırım, kurulan şirket sayısı, marka, patent ve faydalı model, konut satış performansı, sektörel kredi kullanım hacmi, il ticaret sektörü ivmesi, ihracat, mükellef sayısı, kamu hizmet harcamaları bazında Erzurum ekonomisi verileri paylaşıldı.
Erzurum ekonomi segmentleri
Raporda, Erzurum’da 2. OSB’nin kurulumu ile birlikte organize sanayi alt yapısının geliştiği, Sakalıkesik başta olarak tarımsal sulama yatırımlarının artış kaydettiği, Ovit, Cankurtaran, Kop, Zigana vurgusunda ulaşım ağında reform gerçekleştirilerek ilin deniz ticaretine açıldığı, TANAP gibi Dünya ölçeğindeki enerji yatırımlarında Erzurum’un merkezi konumda bulunduğu kaydedilerek, devasa altyapı yatırımlarının Erzurum’a yabancı sermayeyi çektiği, mart ayı düzeyinde ilde 2 yabancı sermayeli şirket kurulduğu değerlendirildi.
İstihdam
Erzurum’da son 5 yıllık süreçte, ulaşım, enerji, sanayi, tarım ve turizm ayında yoğunlaşma gösteren yatırımların ilde istihdam açısından önemli kazanımlar sağlandığına işaret edilen raporda, ülke ekonomisindeki büyümenin Erzurum ekonomisine büyük oranda yansıdığı, bunun kamunun kişi başına düşen hizmet harcamalarında görüldüğü belirtildi.
Nitelikli işgücü artışı
Erzurum’da nitelikli işgücünün arttığına dikkat çekilen raporda, teknik eğitim altyapısının güçlenmesiyle birlikte KOBİ düzeyinde tarımsal sanayiye yönelik yatırımların artış gösterdiği, 2002 öncesinde ilden sanayi kentlerine yapılan nitelikli insan ve beyin göçünün ise azalma sürecine girdiği vurgulandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’a şükran
Raporda Doğu Anadolu Bölgesi ve özelde Erzurum’da kaydedilen ekonomik büyüme ve gelişmenin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Erzurum’a gösterdiği özel yaklaşımdan kaynaklandığı bildirilerek, ‘Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın Erzurum’a yaptığı kış turizmi yatırımı ve İli bu alanda dünya merkezi haline getirme kararlılığı, Erzurum’u küresel boyutta da ekonomik bakımdan ilgi alanı haline getirmiştir.‘ denildi.
Faydalı model
Erzurum’un faydalı model bölge payı yüzde 50’ye çıktı. İlde bu yılın mart ayında 3, ocak-mart ayları kapsamında ise 7 faydalı model üretimi gerçekleşti. İlde 2007-2017 yıllarını kapsayan 11 yıllık süreçte ise ilde ortaya konan faydalı model sayısı 30’a yükseldi. Erzurum’da bu yılın ocak ayında 3, şubat ayında 1 ve mart ayında 3 olmak üzere 3 ayda 7 faydalı model oluşturuldu.
Patent
Erzurum bu yılın ilk üç aylık düzeyinde de önceki yıllarda olduğu gibi patentte liderliğini sürdürdü. İl patent başvurusu sayısıyla Türkiye’de ilk 17 arasında yer alırken, Bölgenin lideri oldu. Erzurum’dan mart ayında 4, bu yılın ilk üç ayında da 10 patent başvurusu yapıldı. İlin patent başvuru payı Türkiye toplamında yüzde 0.74, Doğu Anadolu Bölgesi illeri toplamında ise yüzde 55,5’e yükseldi.
Erzurum şirketleşme performansı
Erzurum’da bu yılın ilk üç ayında 57 şirket kurulumu gerçekleşti. İlde mart ayında kurulan şirket sayısı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 23.91’lik artış göstererek, 46’dan 57’ye yükseldi. İlde tasfiyeye giren şirket sayısı ise yüzde 20 oranında düşüş kaydetti. Önemde Erzurum’da yabancı sermayeli 1 anonim, bir de limited şirket kuruldu. Anonim şirket ülke sermaye toplamı 50, limited şirket ülke sermaye toplamı ise 100 bin TL olarak açıklandı. Doğu’da kurulan yabancı sermayeli limited şirket sayısı ise 13 oldu.
Kamu harcamaları
Erzurum’da bu yılın ilk üç ayında ekonomik iş ve hizmetleri 338.3 milyon, çevre koruma hizmetleri 156 bin, iskan ve toplum refahı 1.2 milyon, sağlık hizmetleri 117.4 milyon, dinlence, kültür ve din hizmetleri 42.6 milyon, eğitim hizmetleri 389.2 milyon, sosyal güvenlik ve dayanışma 41.6 milyon TL olmak üzere toplam 1.2 milyar tutarında kamu hizmet harcaması gerçekleşti.
Kişi başına düşen kamu harcamaları
DOSİAD Araştırma Merkezi analizlerine göre, Ocak Mart ayları kapsamında Erzurum’da 154.4, KUDAKA istatistik Bölgesi illerinde 154.7, Kuzeydoğu Anadolu İstatistik Bölgesi illerinde 129.5, Doğu Anadolu Bölgesi illerinde ise 126.9 TL tutarında kişi başı sağlık harcaması kaydedildi. Kişi başına düşen eğitim hizmetleri harcaması ise Erzurum’da 511.8, KUDAKA istatistik Bölgesi illerinde 528,2, Kuzeydoğu Anadolu İstatistik Bölgesi illerinde 466,1, Doğu Anadolu Bölgesi illerinde 440.5 TL olarak hesaplandı.
Erzurum faal mükellef sayısı
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı 2018 Mart dönemi iller faal vergi mükellef sayılarını paylaştı. Erzurum’da tüm vergi kategorilerinde 2017 yılı aralık ayına göre artış kaydedildi. En yüksek artış gösteren vergi kategorileri Kurumlar ve Gayrimenkul Sermaye İradı olarak belirlendi. İl aktif mükellef sayısı da 21 bin 64’e yükseldi
Erzurum’da yılın ilk 3 ayında kişi başına düşen il geliri 1,5 bin TL, kişi başına yapılan kamu harcaması ise 1,6 bin TL olarak kaydedildi. İl, Doğu Anadolu Bölgesi illeri düzeyinde ocak ayı gelir bazında Van, Malatya ve Hakkari’nin ardından 4’üncü, tahsil edilen gelir ve kamu hizmet harcamaları bazında ise ilk sırada yer aldı.
Erzurum ve ihracaat
Erzurum’dan bu yılın mart ayında 2.9 milyon dolar, yılın ilk üç ayında ise 5.3 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Erzurum’da mart ayında kaydedilen ihracat değeri şubat ayına göre rekor seviye yüzde 158 oranında artış gösterdi.
Erzurum’dan Mart rekoru
TİM İhracat verilerine göre Erzurum’da bu yılın ilk üç ayında en fazla ihracat gerçekleştirilen dönem mart ayı oldu. İlden ocak ayında 1.2 milyon, şubat ayında 1.1 milyon dolar, mart ayında ise 2.9 milyon dolarlık ihracat yapıldı
24 ülkeye ihracat
Erzurum’dan bu yılın mart ayında 16, yılın ilk üç aylık bölümünde ise 24 ülkeye ihracat gerçekleştirildi. İhracatta ilk üç sırayı Azerbaycan, Irak ve Birleşik Devletler aldı. Azerbaycan’la kaydedilen ihracat değeri toplam ihracatın yüzde 38.42’sini oluşturdu.
Erzurum’da 2017 yılının ilk üç aylık bölümüne göre, bu yılın ocak-mart döneminde 9 ülkeye yapılan ihracat değeri arttı. Bir yıllık düzeyde ihracatta en fazla artışın yaşandığı ülkeler yüzde 164 ile Afganistan, yüzde 3842 ile Avusturya, yüzde 182.9 ile Azerbaycan, yüzde 5.2 ile Birleşik Devletler, yüzde 25 ile Bosna Hersek, yüzde 2.86 ile Bulgaristan, yüzde 67.8 ile Gana, yüzde 22.4 ile Gürcistan, yüzde 12.9 ile KKTC olarak belirlendi.
Teşvik belgeli yatırımlar
Erzurum’da bu yılın şubat ayında 2, yılın ilk iki ayında 3, 2002-218 dönemi içinde de 396 yatırımın teşvik belgesi aldığı bildirildi. Erzurum’da şubat ayı kapsamında 2 bölgesel yatırım teşvik almaya hak kazandı. Teşvikli yatırımlar için 22 milyon TL tutarında harcama kaydedilirken, istihdam kapasitesi 126 kişi olarak açıklandı.
Genel ve bölgesel yatırımlar
İlde bu yılın ocak-şubat ayları kapsamında 2 bölgesel bir genel ölçekte 3 yatırımın teşvik kapsamına alındığı kaydedildi. Bölgesel yatırımlar için 22 milyon, genel ölçekli yatırımlar için de 33 milyon olmak üzere toplam 54 milyon TL tutarında harcama gerçekleştirildi. 3 teşvikli yatırım bazında 126 kişilik istihdam kapasitesi öngörüldü.
2001-2018 dönemi Erzurum
İlde 2001-2018 yılları arasında 99 bölgesel, 297 genel toplam 396 yatırım teşvik kapsamına girdi. Bölgesel yatırımlar için 1.0 milyar, genel kapsamdaki teşvikli yatırımlar için de 1.7 milyar olarak toplam 2.8 milyarlık harcama kaydedildi. Bölgesel yatırımlarda 3 bin 650, genel yatırımlarda ise 3 bin 969 kişilik istihdam kapasitesi oluşturuldu.
Erzurum’un bölge toplamında teşvikli yatırım payı artışını sürdürdü. İlde 2001-2018 sürecinde hayata geçirilen teşvikli yatırım sayısı Doğu Anadolu Bölgesi illeri toplamında yüzde 12’ye yükseldi. İlin bölge teşvikli yatırım payı 2018 yılı şubat ayında yüzde 7.14, ocak-şubat ayları kapsamında ise yüzde 5.26 oldu.
Sektörel kredi kullanım hacmi
TBB şubat ayı nakdi kredi iller dağılım sonuçlarını açıkladı. Erzurum’da 7. 1 milyar TL tutarında kamu bankası, 3.0 milyar TL tutarında özel banka, toplamda ise 10.1 milyar tutarında nakdi kredi kullanımı gerçekleşti. Sektörel yatırım ve hizmet kredi kullanımının yoğunlaştığı Erzurum’da kredi kullanım hacmindeki artış il ekonomisinin büyüme ve gelişme sürecinin sonucu olarak değerlendirildi.
Konut üretim ve satış performansı
Erzurum’da l mart ayında 568, 2018’in ocak-mart ayları döneminde ise bin 739 konut el değiştirdi.
ilde ocak-mart aylarını kapsayan 3 aylık ölçütte bin 739 konut satıldı. Bu satışlardan 3460’ı ipotek, bin 279’u ise diğer yollardan gerçekleşti. 2017 yılının aynı dönemine göre ipotekli konut satış sayısı yüzde 31,34 oranında geriledi, diğer yollardan yapılan konut satış sayısı ise yüzde 5,1 oranında arttı. 2017 yılının aynı döneminde ipotek yoluyla bin 670, diğer yollardan ise bin 216 olarak toplam bin 886 konut satışı yapılmıştı.