TCMB Merkez Bankası Başkanı Çetinkaya: "2016 yılının 3. çeyreğinde iktisadi faaliyette belirgin bir yavaşlama gözlendi"

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya, alınan tedbir ve uygulamaya konulan teşviklerin etkisi ile artan kredi kullanımının yanı sıra, vergi ve döviz kuru artışlarının fiyatlara yansıyacağı yönündeki beklentilerin, dayanıklı tüketim mallarındaki talebi canlandırdığını vurgulayarak, \"Son çeyrekte, özel tüketim talebindeki toparlanmanın sektörel yayılımı sınırlı kaldı\" dedi. Çevre ülkeler ile normalleşmeye başlayan ilişkiler, AB ülkelerinin talebindeki artışın devam etmesi, jeopolitik gelişmelerin sınırlayıcı etkilerine rağmen ihracatın pazar çeşitlendirme esnekliğinin olumlu etkileri birleştiğinde 2017 yılında iyileşme beklediklerini ifade eden Çetinkaya, \"Son dönemde alınan teşvik ve tedbirlerin olası gecikmeli etkilerini, yukarı yönlü bir risk unsuru olarak belirtebiliriz\" ifadelerini kaydetti.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Başkanı Çetinkaya, 2017 yılının 1’inci Enflasyon Raporunu açıkladığı basın toplantısında \"Başta tütün ürünlerine yönelik olmak üzere son dönemde yapılan vergi ayarlamaları enflasyon üzerinde belirgin bir yukarı yönlü etki yaptı. Kasım ayında otomobillerde ÖTV düzenlemesi yapıldı. Aralık ayında ise alkollü içecek ve tütün ürünlerinin ÖTV oranı, 2016 yılı Ocak ayındaki vergi artışının ardından 2’nci kez yükseltildi. Böylelikle 2016 yılında vergi ayarlamaları ve yönetilen yönlendirilen fiyatların enflasyona katkısı tarihsel ortalamaların oldukça üzerinde gerçekleşti. Gıda enflasyonu Kasım ayına kadar ılımlı bir seyir seyrederek geçmiş yıllara kıyasla enflasyona, nispeten sınırlı bir katkı yaptı.
Aralık ayında ise TL’deki değer kaybı ve olumsuz hava koşullarının etkisiyle gıda enflasyonunda artış gözlendi. Söz konusu yükselişe rağmen gıda enflasyonu, gerek turizm sektöründeki daralma, gerekse alınan tedbirlerin etkisiyle yılı 5,65 ile tarihsel olarak düşük nitelendirilebilecek seviyede tamamladı. Böylelikle gıda yıllık enflasyonu, Ekim enflasyon raporu öngörümüzle ılımlı bir seyirle gerçekleşti. Yılın son çeyreğinde temel mal grubu fiyatları alt gruplar bazında farklılık arz etti. Giyim, mobilya gibi gruplarda enflasyon yavaşlarken, iç satışların nispeten güçlü olduğu sektörlerde enflasyonda yukarı yönlü bir eğilim kaydedildi. Hizmet enflasyonu, gıda enflasyonundaki ılımlı görünüm ve talep koşullarındaki zayıf seyre karşın, özellikle reel birim iş gücü maliyetleri ve İstanbul ili başta olmak üzere kiralardaki artışa bağlı olarak yüksek seyrini korudu. Yılın sonuna doğru üretici fiyatları kaynaklı baskılar belirginleşti. Özellikle Aralık ayında yayılım endekslerine göre fiyat artırımı eğilimi güçlendi. Çekirdek göstergelerin ana eğilimi Aralık ayı ile birlikte yukarı yönlü bir seyir gösterdi.
Yakın dönemde enflasyon görünümü iktisadi faaliyetin sınırlayıcı etkisine rağmen vergi artışları, güçlenen maliyet yönlü baskılar ve gıda fiyatlarındaki kısmı yükseliş sonucunda bozuldu\" ifadelerini kullandı.

\"İktisadi faaliyetteki ana eğilim yavaşlama yönünde olmakla birlikte, açıklanan verilerin ima ettiği kadar zayıf gerçekleşmediğini değerlendiriyoruz\"
2016 yılının 3’üncü çeyreğinde iktisadi faaliyette belirgin bir yavaşlamanın gözlendiğini kaydeden Çetinkaya, \"Bu dönemde gayri safi yurtiçi hasıla bir önceki çeyreklerin yüzde 2,7, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1,8 oranında düşüş kaydetti.
İktisadi faaliyette turizm gelirlerinde düşüş nedeniyle oluşan ivme kaybının, Temmuz ayındaki gelişmelerin yurtiçi talep üzerindeki olumsuz etkileri ile gerilediğini gördük. Kamunun tüketim harcamalarında yıllık yüzde 23,8 oranında kuvvetli artış ile inşaat sektöründeki ılımlı görünüm yurtiçi talebin diğer bileşenlerdeki düşüşün büyüme üzerindeki etkilerini hafifletti.
Bunlara ilave olarak, uzatılan bayram tatilleri ve Temmuz ayı ortasındaki olumsuzluklara bağlı olarak gerçekleşen iş gücü kayıplarının da faaliyet üzerinde olumsuz etkileri gözlendi. Bu sebeple, iktisadi faaliyetteki ana eğilim yavaşlama yönünde olmakla birlikte, açıklanan verilerin ima ettiği kadar zayıf gerçekleşmediğini değerlendiriyoruz. Normal takvim etkilerine ek olarak, söz konusu iş günü kayıplarının etkileri dışlandığında 3’üncü çeyrekte iktisadi faaliyetin yıllık bazda daralma yerine sınırlı bir büyüme kaydettiğini tahmin ediyoruz\" dedi.

\"Cari denge tarafında ise iyileşmenin sürmesini bekliyoruz\"
2016 yılı son çeyreğine ilişkin göstergelerin, iktisadi faaliyette 3’üncü çeyrekteki iş günü kayıplarının da telafisine bağlı teknik toparlanma haricinde de ılımlı büyümeye işaret ettiğini bildiren Çetinkaya, şu ifadeleri kaydetti:
\"Alınan tedbir ve uygulamaya konulan teşviklerin etkisi ile artan kredi kullanımının yanı sıra, vergi ve döviz kuru artışlarının fiyatlara yansıyacağı yönündeki beklentiler, dayanıklı tüketim mallarındaki talebi canlandırdı. Son çeyrekte, özel tüketim talebindeki toparlanmanın sektörel yayılımı sınırlı kaldı. Yatırımlardaki toparlanma ise tüketim harcamalarına göre daha yavaş oldu. Yurtiçi talepte son çeyrekte yıllık bazda ılımlı bir artış görmekteyiz. Önümüzdeki dönemde turizm görünümünde kayda değer bir iyileşme sinyali henüz olmamasına rağmen, alınan destekleyici teşvik ve tedbirlerin katkısı ile iktisadi faaliyetteki ılımlı toparlanma eğiliminin devam etmesini bekliyoruz. Bununla birlikte son dönemdeki TL’deki değer kaybı ile iç ve dış gelişmeler sonucunda belirsizlik algısının yükselmesini, yurt içi talebi hem tüketim hem de yatırım kanalından edilmesi muhtemel. Küresel büyüme görünümü ve gelişmiş ülke para politikalarına ilişkin belirsizlikler, sermaye akımlarının zayıf seyri ve jeopolitik gelişmeler yakın dönemde olduğu gibi 2017 yılında da büyüme üzerinde aşağı yönlü risk oluşturuyor. Son dönemde alınan teşvik ve tedbirlerin olası gecikmeli etkilerini, yukarı yönlü bir risk unsuru olarak belirtebiliriz. Cari denge tarafında ise iyileşmenin sürmesini bekliyoruz. Çevre ülkeler ile normalleşmeye başlayan ilişkiler, AB ülkelerinin talebindeki artışın devam etmesi, jeopolitik gelişmelerin sınırlayıcı etkilerine rağmen ihracatın pazar çeşitlendirme esnekliğinin olumlu etkileri birleştiğinde 2017 yılında iyileşme bekliyoruz.\"